Բելառուսի կառավարությունը կրկին բարձրացնում է կենսաթոշակային տարիքի բարձրացման հարցը: Բնակչության մեծ մասը բացասաբար է վերաբերվում դրան: Ինչո՞ւ
Կենսաթոշակային բարեփոխումների հարցը կրկին բարձրաձայնվում է Բելառուսում: Երկրում կենսաթոշակային տարիքի բարձրացումը սկսվել է ավելի քան երկու տարի առաջ: Կառավարությունը հարկադրված էր գնալ նման ոչ պոպուլյար քայլի, մի կողմից `ԱՄՀ-ի պահանջները, իսկ մյուս կողմից` ժողովրդագրական ծանր իրավիճակը, որը ստեղծվել է ԱՊՀ-ում 90-ականներից հետո: 2016 թվականի ապրիլի 11-ին Ալեքսանդր Լուկաշենկոն հրամանագիր է ստորագրել «Կենսաթոշակային ապահովագրության բարելավումը փոփոխվող սոցիալ-ժողովրդագրական պայմաններում»: Համաձայն հրամանագրի, Բելառուսում սկսվել է կենսաթոշակային տարիքի աստիճանական, բայց անխուսափելի աճ: Կենսաթոշակային նվազագույն տարիքը ամեն տարի կբարձրանա վեց ամսով: Եթե մինչ բարեփոխումը կանայք թոշակի անցան 55 տարեկանից, իսկ տղամարդիկ ՝ 60 տարեկան, ապա մինչև 2022 թվականը կանանց կենսաթոշակային տարիքը կհասնի 58-ի, իսկ տղամարդկանց համար `63 տարեկան: Բացի այդ, ծերության կենսաթոշակ ստանալու համար պահանջվող ծառայության ստաժը նույնպես յուրաքանչյուր վեց ամիսը ավելանում է 6 ամսով: Ներկայումս նա 16 ու կես տարեկան է: Մինչև 2025 թվականը ծառայության նվազագույն տևողությունը պետք է բարձրանա մինչև 20 տարի:
Ինչ են մտածում մարդիկ և ինչ են ասում մասնագետները
Կենսաթոշակային տարիքի բարձրացումը ամենատարածված միջոցներից է, և բնակչության վերաբերմունքը այս բարեփոխմանը չափազանց բարդ է: IISEPS- ի հարցումների համաձայն, 2016-ին բնակչության միայն 19% -ն է դրական արձագանքել այս նորամուծությանը: Հարցվածների 70% -ը բացասական է գնահատել կենսաթոշակային տարիքը և ծառայության նվազագույն ստաժը բարձրացնելու կառավարության նախաձեռնությունը: 11% -ը դժվարացավ պատասխանել:
Մարդկանց արձագանքը հասկանալի է: Շատերն իրենց համարում են խաբված, քանի որ պետության սոցիալական երաշխիքները դառնում են ավելի փխրուն: Մարդկանց մեծ մասը չի պատկերացնում, թե ինչպես են նրանք աշխատելու ամբողջ ուժով ՝ առողջական խնդիրների պատճառով, որոնք հիսուն տարվա պատմությունից հետո ճնշող մեծամասնությունը նկատելիորեն թուլացել է: Ոմանք ուղղակիորեն ասում են, որ ապագա կենսաթոշակառուների մեծամասնությունը պարզապես չի համապատասխանում պետության կողմից սահմանված կենսաթոշակային նոր տարիքին: Դա հատկապես վերաբերում է տղամարդկանց, ովքեր, ըստ վիճակագրության, ավելի շուտ են մահանում, քան կանայք:
Կենսաթոշակային բարեփոխումների հետ կապված իրավիճակի վերլուծությունը պետությանը ստիպում է կրկին բարձրացնել կենսաթոշակային տարիքի բարձրացման հարցը: Մի քանի տարվա ընթացքում կենսաթոշակների մեջ կրկին լարվածություն է առաջանալու: Ո՞րն է սրա պատճառը:
2013-ից բնակչության աճը 1980-ականների վերջին մանկական բումի արդյունք է: Առաջիկա տարիներին ժողովրդագրական «փոսը» կրկին հիշեցնելու է խնդիրները: Բացի այդ, ըստ ՄԱԿ-ի կանխատեսումների, առաջիկա տարիներին ամբողջ աշխարհում կավելանա հաշմանդամ բնակչության թիվը, իսկ աշխատունակ բնակչության թիվը կնվազի: Շատ փորձագետներ ասում են, որ աշխարհի բնակչության «ծերացումը» ցավալի իրողություն է:
Համաշխարհային ճգնաժամը, որն ավելի ու ավելի հաճախ է զգում իրեն, միայն ավելի ու ավելի է վատանալու: Բացի այդ, փորձագետները պարզել են, որ ներկայումս միջին հաշվով կանանց կենսաթոշակային կյանքի տևողությունը 25 տարի է, տղամարդկանց համար `ընդամենը 15: Գենդերային հավասարության կողմնակիցները առաջարկում են հավասարեցնել կենսաթոշակային տարիքը տղամարդկանց և կանանց համար` բոլորի համար սահմանելով կենսաթոշակային տարիքը շուրջ 65 տարեկան
Տնտեսական մեխանիզմների անկատարություն
Մարդկանց ծայրաստիճան գրգռված արձագանքը պայմանավորված է նաև այն հանգամանքով, որ կենսաթոշակային բարեփոխումների տնտեսական մեխանիզմները լավ չեն մտածված: Որոշ պատգամավորներ և փորձագետներ խորհուրդ են տալիս, որ բնակչությունը վերանայի իր ծախսերը, «փոխի իր վարքը» և երիտասարդ տարիքից սկսի խնայել կենսաթոշակի համար: Նման առաջարկները մարդկանց մեծ մասի մոտ հեգնական ժպիտներ են առաջացնում: Ինչո՞ւ
Վարձատրվող կենսաթոշակային համակարգից կուտակայինին անցումը չի կարող ավարտվել մի քանի տարվա ընթացքում: Նման մեխանիզմները տասնամյակներ շարունակ փոխվում են:Բացի այդ, 90-ականներին վերապրած շատ մարդիկ ունեն բացասական փորձ և չեն վստահում պետության խնայողական հաստատություններին ՝ վախենալով, որ խնայողությունները կարող են «այրվել» բանկային սնանկության արդյունքում կամ «լուծարվել» գնաճի գործընթացում:
Երկարաժամկետ ավանդներն անարդյունավետ են դառնում գնաճի բարձր մակարդակի պատճառով, իսկ կենսաթոշակային ֆոնդերը թերզարգացած են, եթե չասենք ծայրաստիճան թույլ: Ամեն դեպքում, հարցվածների մեծամասնության կարծիքով, այսօր Բելառուսում գոյություն չունեն հուսալի կուտակային մեխանիզմներ, որոնք երաշխավորեն ծերության համար հատկացված ֆինանսական ռեսուրսների անվտանգությունը:
